geelblad Ennomos quercinaria

Familie

spanners (GEOMETRIDAE)

Zeldzaamheid

Vrij zeldzaam. Komt voor op de zandgronden in Overijssel, Gelderland en Utrecht; verder lokaal in de duinen en in Limburg. RL: kwetsbaar.

Rode lijst

kwetsbaar

Meer foto's

Terug naar boven ^

Levenswijze

Vliegtijd en gedrag

Half juli-half september in één generatie. De vlinders komen op licht en worden overdag soms rustend in de vegetatie aangetroffen.

Levenscyclus

Rups: mei-juli. De rups verpopt zich aan de onderkant van de bladeren van de waardplant. De soort overwintert als ei op de waardplant.

Verspreiding

Vliegtijd

Benaming

Engelse naam

August Thorn

Duitse naam

Eichen-Zackenrandspanner

Franse naam

l'Ennomos du chêne

Oud Nederlandse naam

eikenspanner

Synoniemen

Eugonia quercinaria, Ennomos angularia, Eugonia angularia, Ennomos carpinaria

Meer

Toelichting Nederlandse naam

geelblad
De namencommissie wilde omzichtig omspringen met oude namen en heeft een flink aantal namen die gebruikt werden in 'Onze vlinders' van Ter Haar (begin vorige eeuw) gehandhaafd of in iets aangepaste vorm overgenomen.
Dat geldt ook voor deze geelblad. Bij Ter Haar was dat nog het gele blad. Werden daarbij kleur en vorm van de vlinder bedoeld?

Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam

Ennomos: ennomos is wettelijk, binnen de wet en door Treitschke vertaald met 'rechtmässig', legaal; hij beschouwde dit genus als de omvatter van de echte Geometriden terwijl dan de andere genera de mindere spanners (buiten de wet) bevatten.
quercinaria: Quercus is het plantengeslacht eik, een van de waardplanten.

Auteursnaam en jaartal

(Hufnagel, 1767)

Herkenning

Kenmerken vlinder

Voorvleugellengte: 18-22 mm. Het mannetje is vrij slank gebouwd en houdt in rust de vleugels minder steil omhoog dan de andere Ennomos-soorten. De buitenste dwarslijn op de voorvleugel vertoont dicht bij de voorrand gewoonlijk een kleine knik richting de vleugelwortel om vervolgens weer terug te buigen richting de vleugelpunt. De binnenste lijn vertoont meestal een veel grotere en meer opvallende knik bij de voorrand. Het mannetje is helemaal donkergeel of enigszins oranje, het veel blekere vrouwtje is strokleurig. Zowel het mannetje als het vrouwtje kunnen een gevlekte voorvleugel hebben en een groot donker schaduwveld aan de buitenrand. De middenstip op de voorvleugel is vaak vaag.

Kenmerken rups

Tot 47 mm; lichaam variabel in kleur, van bruin tot groen met okerkleurige en zwartachtige tekening op rug en flanken; de segmenten vijf, zes, acht en elf met bulten of uitwassen, waardoor de rups op een twijgje lijkt; kop groenachtig of grijsachtig bruin, soms met okerkleurige tekening.

Gelijkende soorten vlinder

De essenspanner (E. fuscantaria) heeft een lila-achtige zweem langs de achterrand, de binnenste dwarslijn is bij deze soort niet duidelijk geknikt. Zie ook de iepentakvlinder (E. autumnaria), de geelschouderspanner (E. alniaria) en de gehakkelde spanner (E. erosaria).

Gelijkende soorten rups

Jonge rupsen van het geelblad lijken op rupsen van de bessentakvlinder (Eulithis mellinata), op rupsen van het geel spannertje (Hydrelia flammeolaria) en op jonge rupsen van de essenspanner (Ennomos fuscantaria).
N.B.: vergelijk behalve de uiterlijke kenmerken ook de tijd van het jaar waarin de rupsen voorkomen, het habitat en de waardplant(en).

Verspreiding in Nederland in vier perioden

Onderstaande kaartjes tonen de verspreiding binnen Nederland in vier perioden. Hoe groter en donkerder een stip, des te groter was de presentie van een soort in het desbetreffende uurhok (5x5 kilometerhok). Presentie geeft aan in welke mate een soort is over- of ondervertegenwoordigd ten opzichte van de (macronachtvlinder-)fauna als geheel. De berekeningen zijn gebaseerd op gegevens in de Nationale Databank Flora en Fauna.

Habitat

Bossen, parken, struwelen en ruige graslanden.

Planten

Diverse loofbomen, waaronder esdoorn, eik, wilg, beuk en berk.

Waardplant

Esdoorn
Acer

Berk
Betula

Beuk
Fagus

Eik
Quercus

Wilg
Salix

Actualiteiten

Ontdek meer

Blijf op de hoogte

Ontvang vlindernieuws

Soorten uit dezelfde familie spanners (GEOMETRIDAE)

Alle soorten uit deze familie