grote voorjaarsspanner Agriopis marginaria

Familie

spanners (GEOMETRIDAE)

Zeldzaamheid

Zeer algemeen. Komt verspreid over het land voor. RL: niet bedreigd.

Rode lijst

niet bedreigd

Meer foto's

Terug naar boven ^

Levenswijze

Vliegtijd en gedrag

Begin februari-eind april in één generatie. De mannetjes komen soms in grote aantallen op licht, vooral wanneer de hele nacht lang met lichtvallen in het bos wordt gevangen; soms ook op stroop. De mannetjes kunnen ook in de middag al vliegend waargenomen. De vrouwtjes kunnen worden gevonden door ´s morgens boomstammen af te zoeken.

Levenscyclus

Rups: april-juni. De rups lijkt sterk op de najaarsspanner (Agriopis aurantiaria) en is alleen van die soort te onderscheiden door de kortere haren. De soort overwintert als pop in de grond.

Verspreiding

Vliegtijd

Benaming

Engelse naam

Dotted Border

Duitse naam

Graugelber Breitflügelspanner

Franse naam

l'Hibernie hâtive

Synoniemen

Hybernia marginaria, Erannis marginaria, Hibernia marginaria, Abraxas marginaria, Hibernia progemmaria

Meer

Toelichting Nederlandse naam

De grote voorjaarsspanner vliegt in februari, maart en april. Het is de grootste van de drie voorjaarsspanners.

Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam

Agriopis: agrios is wild en ops, opos is het gezicht, vanwege de ruwe schubben die de voorkant bekleden.
marginaria: margo, marginis is een grens.

Auteursnaam en jaartal

(Fabricius, 1776)

Herkenning

Kenmerken vlinder

Voorvleugellengte: 16-20 mm. Het mannetje heeft een bruinachtige voorvleugel en is nogal variabel van kleur en tekening; is echter goed herkenbaar aan de opvallende rij zwarte stippen langs de achterrand van de voor- en achtervleugel. Bij afgevlogen exemplaren zijn de stippen minder duidelijk. Van de centrale dwarslijnen zit in de buitenste een dubbele knik terwijl de binnenste vrijwel recht loopt. Het vleugelloze vrouwtje heeft duidelijk aanwezige vleugelstompjes met gewoonlijk donkere dwarslijnen of -banden en de kleur varieert van bruinwit tot donkerbruin.

Kenmerken rups

Tot 29 mm; lichaam zeer variabel in kleur van vuilgeel tot olijfgroen, roodachtig bruin of purperachtig bruin, met een zwartachtige tekening op de rug, soms als een rij X-vormige vlekken; boven de witte spiracula soms een donkere lengtestreep; kop bruin. 

Gelijkende soorten vlinder

De grote wintervlinder (Erannis defoliaria) heeft geen zwarte stipjes langs de achterrand, maar kan wel een zwartgeblokte franje hebben. Zie ook de najaarsspanner (A. aurantiaria).
Het vrouwtje van de microvlinder Diurnea fagella is net zo groot en komt ook in het voorjaar voor; de relatief grote vleugels zijn echter zeer puntig en grijs.

Gelijkende soorten rups

Najaarsspanner (Agriopis aurantiaria).
N.B.: vergelijk behalve de uiterlijke kenmerken ook de tijd van het jaar waarin de rupsen voorkomen, het habitat en de waardplant(en). De rups van de grote voorjaarsspanner heeft korte haren, de rups van de najaarsspanner lange haren.

Gelijkende soorten vlinder

Gelijkende soorten rups

Verspreiding in Nederland in vier perioden

Onderstaande kaartjes tonen de verspreiding binnen Nederland in vier perioden. Hoe groter en donkerder een stip, des te groter was de presentie van een soort in het desbetreffende uurhok (5x5 kilometerhok). Presentie geeft aan in welke mate een soort is over- of ondervertegenwoordigd ten opzichte van de (macronachtvlinder-)fauna als geheel. De berekeningen zijn gebaseerd op gegevens in de Nationale Databank Flora en Fauna.

Habitat

Vooral loofbossen; ook struwelen, heiden, ruige graslanden en tuinen.

Planten

Diverse loofbomen, zoals els, beuk, sleedoorn, eik, berk en linde.

Waardplant

Els
Alnus

Berk
Betula

Beuk
Fagus

Appel
Malus

Sleedoorn
Prunus

Eik
Quercus

Linde
Tilia

Soorten uit dezelfde familie spanners (GEOMETRIDAE)

Alle soorten uit deze familie