gelduil Polychrysia moneta

Familie

uilen (NOCTUIDAE)

Zeldzaamheid

Zeldzaam. Komt verspreid over het land voor; de meeste waarnemingen komen uit het noorden van het land. Gaat sterk achteruit. RL: bedreigd.

Rode lijst

bedreigd

Meer foto's

Terug naar boven ^

Levenswijze

Vliegtijd en gedrag

Half mei-oktober in twee generaties. De vlinders bezoeken bloemen en komen soms op licht.

Levenscyclus

Rups: augustus-juni. Jonge rupsen leven bij elkaar in een spinsel; later rusten ze aan de onderzijde van een blad van de waardplant. De verpopping vindt plaats in een gele cocon aan de onderzijde van een blad van de waardplant.

Verspreiding

Vliegtijd

Benaming

Engelse naam

Golden Plusia

Duitse naam

Eisenhut-Goldeule

Franse naam

l'Écu , la Plusie monnaie

Oud Nederlandse naam

gouduiltje

Synoniemen

Plusia moneta, Chrysoptera moneta

Meer

Toelichting Nederlandse naam

Met al die munten (al dat geld) op de voorvleugel geeft deze uil je een rijk gevoel.

Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam

Polychrysia: polus is veel en khrusos is goud, naar de kleur van de voorvleugel.
moneta: Moneta is een naam van Juno, in wiens tempel op de heuvel van het Capitool te Rome de munt was gevestigd. Naar de als metaal glimmende uilevlekken (geld) op de voorvleugels.

Auteursnaam en jaartal

(Fabricius, 1787)

Herkenning

Kenmerken vlinder

Voorvleugellengte: 17-20 mm. Deze uil heeft een grote waaiervormige kuif op de bovenzijde van het borststuk; verderop op het borststuk en het achterlijf zijn nog twee kuifjes zichtbaar. De kleur van de brede voorvleugel is een mengeling van bruin, grijs en goudgeel, met soms in het zoomveld een groenachtige tint. De verhouding tussen de verschillende kleuren varieert; sommige vlinders maken een lichte en vooral grijze indruk, andere zijn donkerder en overheersend bruin. De vleugelzoom is vaak iets lichter; opvallend is vooral de grote witachtige vlek in de vleugelpunt. Karakteristiek is de breed zilverachtig wit geringde vlek in het midden van de voorvleugel; deze vlek lijkt uit twee grote aaneengesloten ringvlekken te bestaan. Aan de buitenzijde hiervan bevindt zich een in het midden scherp gehoekte zwartachtige middelste dwarslijn. Soms komen exemplaren voor met een bruine voorvleugel met grote zwarte vlekken langs de achterrand.

Kenmerken rups

Tot 35 mm; een 'semi-spanrups' met slechts drie paar buikpoten; lichaam helder groen, witachtig tussen de segmenten; over de rug een donkere middenstreep en boven de lijn van de spiracula een witte lengtestreep, die in de richting van de kop onduidelijker wordt; kop glimmend groen. De jonge rupsen zijn donker grijsachtig groen met zwarte stippen.

Gelijkende soorten rups

Turkse uil (Chrysodeixis chalcites), koperuil (Diachrysia chrysitis), goudvenstertje (Plusia festucae), moerasgoudvenstertje (Plusia putnami), gamma-uil (Autographa gamma), donkere jota-uil (Autographa pulchrina), jota-uil (Autographa jota) en zilvervenster (Autographa bractea).
N.B.: vergelijk behalve de uiterlijke kenmerken ook de tijd van het jaar waarin de rupsen voorkomen, het habitat en de waardplant(en).

Verspreiding in Nederland in vier perioden

Onderstaande kaartjes tonen de verspreiding binnen Nederland in vier perioden. Hoe groter en donkerder een stip, des te groter was de presentie van een soort in het desbetreffende uurhok (5x5 kilometerhok). Presentie geeft aan in welke mate een soort is over- of ondervertegenwoordigd ten opzichte van de (macronachtvlinder-)fauna als geheel. De berekeningen zijn gebaseerd op gegevens in de Nationale Databank Flora en Fauna.

Habitat

Vooral tuinen en parken.

Planten

Valse ridderspoor, absintalsem, monnikskap en bijvoet.

Waardplant

Monnikskap
Aconitum

Bijvoet
Artemisia

Ridderspoor
Consolida

Actualiteiten

Ontdek meer

Tijdschriften

Soorten uit dezelfde familie uilen (NOCTUIDAE)

Alle soorten uit deze familie