helmkruidvlinder Cucullia scrophulariae

Familie

uilen (NOCTUIDAE)

Zeldzaamheid

Vrij zeldzaam. Komt vooral voor op de zandgronden in het binnenland; wordt ook daarbuiten af en toe gezien. RL: bedreigd.

Rode lijst

bedreigd

Meer foto's

Terug naar boven ^

Levenswijze

Vliegtijd en gedrag

Half mei-half juli in één generatie. De vlinders komen matig op licht en bezoeken bloemen van onder andere vlinderstruik.

Levenscyclus

Rups: half juni-september. De soort overwintert als pop in een stevige cocon in de grond (soms meerdere jaren).

Verspreiding

Vliegtijd

Benaming

Engelse naam

Water Betony

Duitse naam

Braunwurz-Mönch

Franse naam

la Cucullie de la scrophulaire

Oud Nederlandse naam

helmkruidmonnik, kuifvlinder

Synoniemen

Shargacucullia scrophulariae

Meer

Toelichting Nederlandse naam

Helmkruidvlinder is een al lang bestaande naam die al gebruikt wordt door Ter Haar in 'Onze vlinders' (begin vorige eeuw).
De waardplanten van deze soort zijn helmkruid en toorts.

Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam

Cucullia: cucullus is een hoed, een monnikskap. Naar de opvallende monnikskapachtige haartooi op de torax. scrophulariae: Scrophularia is het plantengeslacht helmkruid, dat van de voedselplanten van deze soort.

Auteursnaam en jaartal

(Denis & Schiffermüller, 1775)

Herkenning

Kenmerken vlinder

Voorvleugellengte: 18-22 mm. Deze uil lijkt zeer sterk op de kuifvlinder (C. verbasci), maar is over het algemeen iets kleiner en lichter van kleur. Net als bij de andere Cucullia-soorten is de halskraag behaard, waardoor de vlinder een kap op lijkt te hebben.

Kenmerken rups

Tot 50 mm; verschilt van C. verbasci door het sterkere en eenvoudiger patroon, waarbij de verticale, zwarte strepen - zoals bij verbasci - ontbreken.

Gelijkende soorten vlinder

Zie de kuifvlinder (C. verbasci) en de astermonnik (C. asteris).

Gelijkende soorten rups

De rups van de kuifvlinder (Cucullia verbasci) heeft twee vrijliggende, zwarte stippen in de gele dwarsband op het tweede en derde borstsegment.
De zwarte stippen zijn bij de helmkruidvlinder groter en niet helemaal door geel omringd.
Zie voor uitgebreidere informatie het artikel Lastig duo: kuifvlinder en helmkruidvlinder.

Gelijkende soorten vlinder

Gelijkende soorten rups

Verspreiding in Nederland in vier perioden

Onderstaande kaartjes tonen de verspreiding binnen Nederland in vier perioden. Hoe groter en donkerder een stip, des te groter was de presentie van een soort in het desbetreffende uurhok (5x5 kilometerhok). Presentie geeft aan in welke mate een soort is over- of ondervertegenwoordigd ten opzichte van de (macronachtvlinder-)fauna als geheel. De berekeningen zijn gebaseerd op gegevens in de Nationale Databank Flora en Fauna.

Habitat

Bosranden, open plekken in het bos; soms wegbermen.

Planten

Helmkruid en toorts; in mindere mate vlinderstruik. Planten die half in de schaduw staan hebben de voorkeur.

Waardplant

Vlinderstruik
Buddleja

Helmkruid
Scrophularia

Toorts
Verbascum

Soorten uit dezelfde familie uilen (NOCTUIDAE)

Alle soorten uit deze familie